سال‌هاست که شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها، جایگزین روش‌های سنتی برای برقراری ارتباط شده‌اند. فارغ از بحث راحتی و امکاناتی که این برنامه‌ها ایجاد کرده‌اند، همیشه نگرانی بزرگی در مورد امنیت اطلاعات و حریم شخصی کاربران در این برنامه‌ها وجود داشته است. واتساپ، یکی از محبوب‌ترین پیام‌رسان‌های حال حاضر است که در کنار ارائه امکانات و خدمات متنوع، به این موضوع یعنی امنیت داده‌های کاربران توجه زیادی کرده است.
قوانین حریم خصوصی واتساپ در مورد حساب‌های عادی یا بیزنس، به کاربران امکان برقراری ارتباط در فضایی امن و در عین حال کاربردی را داده است. البته تا زمانی که این قوانین را ندانید، احتمالا همچنان در این مورد تردید خواهید داشت. پس حتما در ادامه مطلب همراه ما باشید تا به بررسی این قوانین بپردازیم.
آشنایی با واتساپ و واتساپ بیزنس
واتساپ یکی از شناخته شده‌ترین پیام‌رسان‌ها، به خصوص در میان کاربران ایرانی است که برای اولین بار در سال ۲۰۰۹، رونمایی شد. آمارهایی همچون بیش از ۵ میلیارد نصب در گوگل پلی و داشتن چیزی نزدیک به ۲ میلیارد کاربر فعال در سراسر جهان، نشان می‌دهند که WhatsApp یک پیام‌رسانی معمولی نیست و جزو مهم‌ترین شبکه‌های اجتماعی برای برقراری ارتباط است. تقریبا در اوایل سال ۲۰۱۸، واتساپ نسخه دیگری از پلتفرم خود، به نام WhatsApp Business را عرضه کرد که این نسخه برای کمک به ارتباط موثر در کسب و کارهای کوچک طراحی شده بود.
واتساپ بیزنس، نسخه‌ای به نسبت متفاوت با قوانین جدید و امکانات کاربردی‌تر برای صاحبان کسب و کار بود که می‌توانست بیشتر ویژگی‌هایی که برای تعامل بهتر با مشتریان نیاز است را به آنها بدهد. با توجه به ماهیت متفاوت این دو برنامه، قوانین حریم خصوصی WhatsApp در مورد آنها متفاوت بود. این قوانین بیشتر بر این اساس تعیین شده بودند که در کنار ایمن بودن، محدودیت زیادی ایجاد نکنند.
امنیت یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های یک اپلیکیشن پیام‌رسان است، به گونه‌ای که بدون آن هیچ قابلیت و یا ویژگی خاصی در برنامه نمی‌تواند اهمیت پیدا کند. اما چرا امنیت و قوانین مرتبط با آن تا این حد اهمیت دارد؟
مطمئنا هیچ کاربری دوست ندارد در پیام‌رسانی فعالیت کند که داده‌ها و اطلاعات شخصی در آن به راحتی افشا می‌شود.
هکر‌ها، سودجویان سایبری و یا دولت‌ها از جمله گروه‌هایی است که در شرایطی، تمایل به دسترسی داده‌های شخصی و بهره‌برداری از آنها برای مقاصد خود، دارند. در سال‌های گذشته شایعات زیادی پیرامون اجازه شرکت WhatsApp به دولت‌های مختلف برای دسترسی به اطلاعات کاربران، گسترش پیدا کرد. از این‌رو نگرانی‌های زیادی پیرامون امن بودن واتساپ ایجاد شد و حتی در مقطعی، باعث ریزش تعداد کاربران هم شد. انتشار اطلاعات خصوصی هر کاربر، علاوه بر این که لطمه زیادی به حریم خصوصی هر فرد می‌زد، می‌توانست تهدید جدی برای امنیت صاحبان کسب کارهایی هم باشد که در این پلتفرم‌ها، فعالیت می‌کردند.
بسیاری از کاربران با وجود اینکه در مورد دسترسی به اطلاعات شخصی حساس هستند، اما در مورد قوانین حریم خصوصی واتساپ اطلاعات چندانی ندارند. بدون این آگاهی، نمی‌توان در مورد سطح امنیت برنامه WhatsApp مطمئن بود و به همین دلیل است که گروهی از شایعات مربوط به امنیت این برنامه، تحت تاثیر قرار گرفتند. در بخش‌های بعدی بیشتر در مورد این قوانین صحبت خواهیم کرد.
قوانین حریم خصوص واتساپ چه هستند؟
قوانین حریم خصوصی واتساپ می‌توانند به خوبی نشان بدهند که آیا این برنامه به اندازه کافی برای برقراری ارتباط مناسب و ایمن هست یا خیر. همان‌طور که اشاره شد، بسیاری از کاربران فعال در WhatsApp، به صورت دقیق در مورد این قوانین اطلاعی ندارند. در این بخش قصد داریم این قوانین را به صورت دقیق‌تر بررسی کنیم.
قوانین حریم خصوصی WhatsApp
رمز گذاری سراسری پیام‌های واتساپ باعث شده است تا تقریبا هیچ فرد ثالثی نتواند به محتوای پیام‌ها و تماس‌های شخصی دسترسی پیدا کند. این شرکت به صورت واضح اشاره کرده که حتی شرکت meta هم نمی‌تواند به پیام‌های شخصی رد و بدل شده هر اکانت دسترسی پیدا کرده و آنها را بررسی کند. همچنین قوانین حریم خصوصی واتساپ تاکید کرده که این قابلیت به هیچ عنوان در آینده، تضعیف نمی‌شود. از این‌رو می‌توان تا حد زیادی مطمئن بود که امکان دسترسی به داده‌های خصوصی کاربران حتی با وجود فشار از نهادهای دیگر هم وجود ندارد. البته همچنان گروهی در مورد عدم نگهداری این اطلاعات تردید دارند.
بر اساس یکی دیگر از قوانین این شرکت، نگهداری اطلاعات و سوابق دو میلیون کاربر دشوار است و می‌تواند امنیت آنها را به خطر بیاندازد، به همین دلیل این کار را انجام نمی‌دهد. محافظت از پیام‌های رد و بدل شده، فقط مختص به پیام‌های میان دو کاربر نیست. تمامی محتواها و پیام‌هایی که در گروه‌های واتساپ رد و بدل می‌شوند جزوی از این قانون هستند. قوانین حریم خصوصی واتساپ تنها محدود به پیام‌ها و سایر داده‌های رد و بدل شده هم نیست.
گاهی کاربران در این برنامه، موقعیت مکانی خود را با دیگران به اشتراک می‌گذارند. افشا و عدم نگهداری از موقعیت مکانی کاربران می‌تواند به لحاظ امنیتی بسیار خطرناک باشد. این ویژگی می‌تواند هر شخص ثالثی را از موقعیت دقیق کاربران آگاه کند. واتساپ در کنار موارد گفته شده، در مورد حفظ موقعیت مکانی کاربران هم متعهد شده است. به مانند سایر اطلاعات کاربر، موقعیت مکانی به اشتراک گذاشته شده هم با رمزگذاری سراسری، محافظت می‌شود، از این‌رو به جز افرادی که مکان با آنها به اشتراک گذاشته شده است، فردی دیگر نمی‌تواند به آن دسترسی پیدا کند.
برای اطمینان بیشتر در مورد حفاظت از پیام‌های چت خصوصی، این برنامه قابلیت‌های دیگری هم ارائه کرده است. کاربران می‌توانند برای داشتن امنیت بیشتر در مورد حریم خصوصی، به شکلی پیام‌ها را مدیریت کنند که پس از ارسال، ناپدید شوند. ضمنا واتساپ برای محافظت از اطلاعات مخاطبان هر اکانت هم قوانین استاندارد و سخت‌گیرانه‌ای در نظر گرفته است. با اجازه دادن کاربر به واتساپ برای دسترسی به مخاطبان، این برنامه تنها می‌تواند به شماره تلفن مخاطبان برای ایجاد ارتباط بهتر، دسترسی پیدا کند.
باید اشاره کنیم که این اطلاعات به هیچ وجه با سایر برنامه‌های ارائه شده توسط meta، به اشتراک گذاشته نمی‌شوند. در نهایت برای هر کاربر، امکان بارگیری داده‌های داخل برنامه به صورت مستقیم فراهم شده است. به این شکل هر کاربر می‌تواند مشاهده کند که چه داده‌های از اکانت وی در دسترس شرکت قرار دارد.
قوانین حریم خصوصی WhatsApp بیزنس
قوانین حریم خصوصی واتساپ بیزنس، تا حدی با نسخه معمولی آن تفاوت دارد که با توجه به وجود قابلیت‌های بیشتر در این نسخه، طبیعی به نظر می‌رسد. هدف از این قوانین، ایجاد محیطی کاربردی، ساده و در عین حال ایمن برای کسب و کار بوده است. در تعدادی از کشورها، پرداخت هزینه خدمات از طریق WhatsApp امکان‌پذیر است که این پرداخت بر اساس حریم خصوصی طراحی شده، انجام می‌شود. تعداد از فروشگاه‌ها، در پست‌های منتشر شده خود در برنامه‌هایی مانند اینستاگرام یا فیس بوک، لینکی برای نهایی کردن سفارش و ارتباط با فروشنده در واتساپ قرار می‌دهند.
برای بهینه کردن این ویژگی، شرکت متا می‌تواند از نحوه تعامل کاربر با این برنامه‌ها استفاده کند. در WhatsApp Business، امکان ثبت پروفایل با تلفن‌های ثابت هم وجود دارد که قوانین حریم خصوصی آن مشابه اکانت‌های دیگر است. صاحبان کسب و کار می‌توانند از پیام‌های مشتریان برای تبلیغات و یا بازاریابی استفاده کنند. همچنین قابلیت‌های دیگری برای صاحبان کسب و کارهای بزرگ مانند خدمات میزبانی ایمن ایجاد شده است که به آنها این امکان را می‌دهد که رسید خرید ارسال کنند یا اینکه به شیوه کاربردی‌تری به پرسش‌ها و درخواست‌های مصرف‌کنندگان پاسخ بدهند. واتساپ با برچسب زدن و شفاف سازی در مورد اکانت‌هایی که از خدمات میزبانی استفاده می‌کنند، مشتریان را مطلع می‌کند.
تفاوت‌های مهم میان قوانین حریم خصوصی واتساپ و واتساپ بیزنس
واتساپ بیزنس، نسخه جدیدتری از اپلیکیشن WhatsApp است که به صورت خاص برای حساب‌های تجاری و افرادی که دارای کسب و کار هستند، طراحی شده است. برای ایجاد کاربری ساده و در عین حال قوی، تغییراتی در این نسخه به نسبت اپلیکیشن عادی ایجاد شده است. قابلیت توصیف فعالیت و کسب و کار برای هر پروفایل، پاسخ سریع به گروهی از پیام‌های خاص، اطلاع دادن به مشتریان در مورد عدم فعالیت، متمایز کردن چت‌ها، ساخت لینک برای اتصال سریع مشتریان به درگاه ارتباطی فروشنده و تعداد زیادی قابلیت دیگر، نشان می‌دهند که نباید قوانین حریم خصوصی WhatsApp و واتساپ بیزنس یکسان باشد. اما این تفاوت‌ها چه هستند؟
همانند واتساپ عادی، در این نسخه هم از قابلیت رمزگذاری سراسری برای تامین امنیت پیام‌ها و داده‌های کاربران، استفاده می‌شود، اما تفاوت بزرگ در میزان دسترسی به این اطلاعات است. در WhatsApp عادی، نمی‌توان به پیام‌ها، سابقه تماس‌ها و جزئیات آنها، داده‌های ضمیمه و موقعیت کاربران دسترسی پیدا کرد. اما در واتساپ بیزنس، به دلیل قابلیت‌های جدیدی که ایجاد شده است، این داده‌ها جمع‌آوری می‌شوند.
این تغییر نمی‌تواند تصمیم‌گیری در مورد امنیت و حفاظت از حریم شخصی را در مورد واتساپ و واتساپ بیزنس، ساده کند. در هر دو حالت قوانین سخت‌گیرانه‌ای برای تامین امنیت کاربران وجود دارد، اما به وضوح استاندارد‌ها در WhatsApp، شدید‌تر است.
جدول مقایسه قوانین حریم خصوصی اپلیکیشن WhatsApp و WhatsApp Business
| ویژگی/سیاست | واتساپ | واتساپ بیزنس |
| رمزنگاری سرتاسری (End-to-End Encryption) | پیام‌ها به صورت سرتاسری رمزنگاری می‌شوند. فقط فرستنده و گیرنده می‌توانند پیام‌ها را بخوانند. | همانند واتساپ، پیام‌های تجاری نیز سرتاسری رمزنگاری می‌شوند. |
| جمع‌آوری داده‌ها | شماره تماس، مدل دستگاه، اطلاعات شبکه و مکان (در صورت فعال بودن). | علاوه بر داده‌های واتساپ، اطلاعات تجاری مانند نام و تعاملات مشتری جمع‌آوری می‌شود. |
| اشتراک‌گذاری با فیسبوک | داده‌ها ممکن است با شرکت‌های وابسته فیسبوک برای بهبود خدمات و تبلیغات به اشتراک گذاشته شود. | مشابه واتساپ، اطلاعات برای بهبود سرویس‌های فیسبوک و اینستاگرام به اشتراک گذاشته می‌شود. |
| تعاملات با اشخاص ثالث | تبلیغات شخص ثالث نمایش داده نمی‌شود. تعاملات فقط بین کاربران است. | ممکن است کسب‌وکارها از سرویس‌های شخص ثالث برای تعاملات تجاری مانند پشتیبانی مشتری استفاده کنند. |
| مدیریت داده‌ها توسط کاربر | کاربران می‌توانند محدودیت‌هایی برای داده‌های به اشتراک گذاشته شده اعمال کنند. | کسب‌وکارها می‌توانند داده‌های مشتریان را مدیریت و پردازش کنند. |
| تبلیغات | واتساپ اعلام کرده است که تبلیغات شخص ثالث را نمایش نمی‌دهد. | واتساپ بیزنس ممکن است از طریق پیام‌رسانی برای تبلیغات مستقیم یا ارتباطات تجاری استفاده شود. |
| تراکنش‌های تجاری | این نسخه فقط برای پیام‌رسانی شخصی طراحی شده و تراکنش‌های تجاری را پشتیبانی نمی‌کند. | واتساپ بیزنس از تراکنش‌های تجاری و ارسال پیام‌های تبلیغاتی به مشتریان پشتیبانی می‌کند. |
| میزان کنترل کاربران بر پیام‌ها | کاربر می‌تواند پیام‌ها را حذف یا ارسال مجدد کند. | کسب‌وکارها می‌توانند پیام‌های ارسالی به مشتریان را مدیریت و تحلیل کنند. |
| پشتیبانی چند دستگاه | واتساپ از پشتیبانی چند دستگاه محدود پشتیبانی می‌کند. | واتساپ بیزنس قابلیت پشتیبانی گسترده‌تری برای استفاده همزمان بر روی چندین دستگاه تجاری را دارد. |
| تجزیه و تحلیل داده‌ها | واتساپ ابزارهای تحلیلی ندارد. | واتساپ بیزنس از ابزارهای تحلیلی برای بهبود تعاملات با مشتریان و تحلیل داده‌های تجاری استفاده می‌کند. |
قوانین حریم خصوصی WhatsApp چه تاثیری بر امنیت داده‌های کاربران می‌گذارد؟
قوانین حریم خصوصی واتساپ می‌تواند بر تجربه کاربری فعالان تاثیر زیادی داشته باشد. ذخیره داده‌های کاربران توسط شرکت متا، می‌تواند نگرانی‌ها در مورد امنیت و لو رفتن داده‌های شخصی را کاهش بدهد. بر اساس آخرین بروزرسانی صورت گرفته، شفافیت بیشتری در مورد هر گونه جمع‌آوری و یا ذخیره داده‌ها صورت گرفته است که این شفافیت، اطمینان به امنیت واتساپ را بیشتر می‌کند.
البته برای گروهی از کاربران، این تغییرات متعدد جالب نیست و بر تعاملات اجتماعی آنها تاثیر می‌گذارد. در این شرایط احتمالا گروهی ترجیح بدهند که اطلاعات بسیار شخصی و یا مهم خود را در واتساپ با دیگران منتقل نکنند. یکی از تأثیرات منفی قوانین حریم خصوصی واتساپ، قرار دادن کاربران بر سر دو راهی امنیت و یا راحتی در ارتباط است. همان طور که اشاره شد، مدیریت اطلاعات شخصی در این پیام‌رسان، به عهده کاربران گذاشته شده است.
آنها باید تصمیم بگیرند که تمایل دارند چه میزانی از اطلاعات خود را در را در اختیار سایر کاربران قرار بدهند. هر چه قوانین سخت‌‌گیرانه‌تری انتخاب شود، راحتی در تعامل با دیگران هم کمتر می‌شود. از این‌رو برای بسیاری انتخاب بین راحتی یا حفظ حریم خصوصی به یک چالش تبدیل شده است.
نگرانی‌های رایج در مورد حریم خصوصی
هر چند که بیشتر پیام‌رسان‌ها با وضع استاندارد‌ها و قوانین مختلف، مدعی حفظ حریم خصوصی کاربران هستند، اما همچنان نگرانی‌ها در مورد سو استفاده از این اطلاعات تحت فشار دولت‌ها و یا اقدامات هکر‌ها وجود دارد. در سال ۲۰۲۱، قوانین حریم خصوصی واتساپ دستخوش تغییراتی شد که بخشی از نگرانی‌ها در مورد امنیت اطلاعات را برطرف کرد. اما همان‌طور که اشاره شد، هنوز گروهی از این نگرانی‌ها، پابرجا است.
یکی از مشکلات اساسی که همچنان وجود دارد، عدم شفافیت کافی در مورد نحوه حفاظت از داده‌ها است. تغییراتی که واتساپ در سال‌های گذشته در مورد قوانین حریم خصوصی داده است، قابل توجه بوده که همین باعث عدم اطمینان و به نوعی سردرگمی شده است. احتمالا با توجه به این تغییرات هنوز بسیاری از کاربران نمی‌دانند که این شرکت، چه داده‌هایی از آنها را جمع‌آوری کرده و چگونه از آنها استفاده می‌کند. هر چند که برنامه واتساپ، اطلاعات کاربران را به صورت سراسری رمزنگاری کرده است، اما همچنان خطر هک و لو رفتن داده‌ها وجود دارد.
مالکیت مشترک با meta، از دیگر نگرانی‌هایی است که در مورد این پیام‌رسان وجود دارد. هر چند که در قوانین حریم خصوصی واتساپ، به وضوح به عدم ذخیره داده‌ها توسط شرکت meta اشاره شده است، اما با این حال همیشه تعدادی از کاربران نگرانی‌هایی در مورد سو استفاده از اطلاعات شخصی مانند شماره تلفن، موقعیت مکانی برای برنامه فیس بوک و سایر برنامه‌های شرکت متا را دارند.
واتساپ در تلاش است تا با بروزرسانی مداوم قوانین، این نگرانی‌ها را تا حد زیادی کاهش بدهد، چون این موارد می‌تواند به محبوبیت این پیام‌رسان آسیب جدی وارد کند.
جمع بندی
قوانین حریم خصوصی WhatsApp ، به شکلی طراحی شده است که علاوه بر افزایش امنیت داده‌های شخصی، به تجربه کاربری فعالان آسیب نزند. البته در سال‌های گذشته علی رغم همه این قوانین، شایعات زیادی پیرامون امنیت این پیام‌رسان شکل گرفت. در این مطلب سعی کردیم تا قوانین حریم خصوصی WhatsApp و WhatsApp Business و تفاوت هایی که میان آنها وجود دارد را بررسی کنیم. احتمالا اکنون دیگر به خوبی می‌دانید که امنیت این پیام‌رسان در حفظ داده‌های شخصی شما چقدر است و آیا می‌توان به این اعتماد کرد یا خیر.
سوالات متداول در مورد حریم خصوصی واتساپ و واتساپ بیزنس
1- آیا واتساپ بیزنس همان امنیت واتساپ را دارد؟
بله، هر دو اپلیکیشن از رمزنگاری سرتاسری برای پیام ها استفاده می کنند. این بدان معناست که پیام ها تنها توسط فرستنده و گیرنده قابل مشاهده هستند و حتی واتساپ نمی تواند محتوای آن ها را بخواند.
2- آیا اطلاعات کاربران واتساپ بیزنس با اشخاص ثالث به اشتراک گذاشته می شود؟
اطلاعات واتساپ بیزنس ممکن است با شرکت های وابسته فیسبوک به اشتراک گذاشته شود، اما اطلاعات حساس مشتریان توسط کسب وکارها باید به صورت محافظت شده نگهداری شود. همچنین کسب وکارها می توانند از سرویس های شخص ثالث برای پشتیبانی مشتریان استفاده کنند.
3- آیا می توان در WhatsApp بیزنس تبلیغات ارسال کرد؟
بله، واتساپ بیزنس اجازه می دهد کسب وکارها به مشتریان پیام های تبلیغاتی یا اطلاع رسانی ارسال کنند. این در حالی است که WhatsApp شخصی چنین قابلیت هایی ندارد.
4- آیا امکان استفاده از واتساپ بیزنس و WhatsApp معمولی بر روی یک دستگاه وجود دارد؟
بله، شما می توانید WhatsApp Business و واتساپ معمولی را به صورت جداگانه روی یک دستگاه نصب و استفاده کنید، اما هر کدام باید به شماره تلفن های مختلف متصل باشند.